”Zedde gullie al van ’t gas af?”, is een veel gestelde vraag in deze tijd van de energietransitie. Wij maakten eerder zo’n transitie mee begin jaren zeventig. “Al op het gasnet of stòkte nog op kòlen en hout?”, vroegen ze toen. Chaam werd in 1970 aangesloten op het aardgasnet.

Door Berry van Oers

Druk

Voordat ze in Chaam gas kregen werd er eerst 8,5 kilometer pijpleiding aangelegd. Twee tussenstations, in de Franse Baan en op de Baarleseweg, zorgden voor voldoende druk op de huisaansluitingen. Ondertussen bestookte Intergas de Chamenaren met folders om ze uit te leggen hoe modern, schoon en voordelig aardgas wel niet was. En het huis werd er meer waard door, beweerden ze.

Aardgasshow

Overal hoorde je destijds slogans zoals ‘Verwarmingsproblemen… aardgas nemen!’ Bij Tontje thuis speelden ze handig in op de actualiteit van de aardgastransitie. In het laatste weekend van augustus in 1970 presenteerden ze bij hem in de winkel een aardgasshow. Bij Girtje thuis vroegen ze zich ondertussen af waar ze straks met de eierkolen en briketten moesten blijven.

Kolengevoel

Girtjes vader bracht elk najaar de zakken met kolen bij ons thuis en pa schudde ze dan leeg in het kolenhok waarvan de bodem schuin afliep naar het schepgat. Bij Koske thuis hadden ze als eerste een gashaard in de woonkamer. Als zijn vader er nu nog was geweest zou hij waarschijnlijk als eerste een warmtepomp aanschaffen. “Laot ze mar, want een kòlenkachel is ommes veul gezelliger dan unnen gashèèrd”, vond ma. Maar bij Koske hadden ze een gashaard gekocht met ‘kolengevoel’. Dat had hij gelezen in de gebruiksaanwijzing.

Ombouwen

De Chamenaren kregen destijds een enquête in de bus waarop ze moesten invullen hoeveel apparaten ze in huis hadden die konden worden omgebouwd om op aardgas te kunnen branden. Wij hadden pech. Ons fornuis kon niet worden omgebouwd. Maar eigenlijk had ma geluk, want pa kocht een nieuw modern fornuis voor op aardgas. “That is ommes the future”, zei hij in steenkolenengels.

Wennen

Ma moest wennen om op aardgas te koken. “De pannen worren gluuiend hèèt”, waarschuwde ze. Nadat we een aantal jaren op aardgas hadden gekookt kregen we centrale verwarming op aardgas. “Ik vein het niks diejen centraole verwerreming mee diejen dròge lucht”, zei ma in het begin. Maar dat alle kamers voortaan vorstvrij waren, compenseerde veel. Later hing ma waterbakjes aan de radiatoren. “Ik zo nie aanders mir wullen”, zei ze toen.

Krediet

Wie overstapte op aardgas kon korting krijgen. De gemeentewoningen in de Beekstraat en de Eekhof kregen ook centrale verwarming op het aardgasnet. “Veuls te duur”, klaagde Bartje. B & W, met unanieme instemming van de gemeenteraad, stelde daarom 138800 gulden beschikbaar voor krediet. Maar kredietverstrekkingen zijn niet zo ‘vlugtig’ als gas, concludeerde Bartje.

Gloeiend

Opa had de transitie nog meegemaakt van hout en turf naar steenkolen. Volgens hem gaf hout meer warmte en bleef turf langer smeulen, maar hij had al gauw door dat een ‘kiet’ kolen makkelijker geschept was dan het steken van turf of het hakken van boomstammen tot kachelhout. ‘Gezellige mensen houden van gloeiende kolen’, adverteerde de Bond van Kolenhandelaren. Opa was het daar gloeiend mee eens.