81 jaar geleden werd Baarle, na vele dagen van hevige gevechten in de omgeving, bevrijd door de Polen en Britten, onder leiding van Generaal Maczek. Elk jaar wordt op de eerste zondag van oktober deze bevrijding herdacht. Dit jaar lag de focus nog meer dan anders op vrijheid en vrede. Al vele jaren worden de PEACE-vlaggen in de tocht langs de oorlogsmonumenten meegedragen: ‘Vrede… wie durft’ was dit jaar het thema!

Door Jeanny Wouters

Wie durft?

'Laat ze stoppen met de wereldwaanzin' was de oproep aan het eind van de herdenking en voorzitter Ad Jacobs van het Herdenkingscomité Baarle riep eenieder nogmaals op: 'Vrede… wie durft'.

Geef vrede

In de viering in de Onze Lieve Vrouw van Bijstandkerk zong het koor bij intrede: Geef vrede, Heer, geef vrede. Er waren mooie woorden en teksten passend in het thema, zoals een vertaalde tekst naar Charles Pégui over Hoop, ‘De hoop is een wonder’ getiteld. Er werd gebeden voor betere verstandhouding, kiezen voor dialoog, elkaar vinden… Het Ceciliakoor zongen mooie liederen zoals ‘Song of Peace’ en ‘From the time we say goodbye’.

Bij de uitgang van de kerk stonden de mensen van de Kleine Franciscus klaar met de vredesvlaggen in vrolijke regenboogkleuren. Genodigden en belangstellenden liepen in een lange stoet naar het Pools monument aan de Molenstraat bij de Remigiuskerk. Daar werden alle namen voorgelezen van de Poolse bevrijders die hun leven gaven voor onze vrijheid, en bij elke naam mocht een van de aanwezigen naar voren komen om een witte of rode bloem bij het monument te plaatsen. Een Poolse jongen van basisschool De Vlinder reikte de bloemen aan. En ondertussen wapperden de vaandels van de oudstrijders, want het stormde nogal deze ochtend. Guido Verhoeven las een gedicht voor, geschreven door een Poolse soldaat die Baarle mee bevrijd had. Hij schreef het als veteraan; 28 dagen duurde de bevrijding van de grensstreek hier in de regio.

Er werd een krans gelegd door de beide gemeentebesturen en door een vertegenwoordiger van de Poolse ambassade. Ook waren er bloemen van de Veteranen/Oud-strijders van de Belgische Maczekdivisie en de Nederlandse 1e Poolse Pantserdivisie. De Last Post werd gespeeld en Sint Remi zette het Poolse volkslied in.

Verzet

Bij het verzetsmonument op de hoek bij het Heemhuis, Kerkstraat/Desirée Geeraertsstraat, vertelde voorzitter Ad Jacobs het verhaal van de verzetsvrouw Miet Pauw, de beide marechaussees Gradus Gerretsen en Adrianus van Gestel waarmee zij samenwerkte in het verzet en haar man Hugo Verhoeven. De eerste drie werden gefusilleerd op 10 september 1944 op de Vloeiweide bij het Mastbos in Breda, vlak voor de bevrijding. Vader Hugo werd als enige vrijgelaten. De basisscholen adopteerden dit monument en brengen jaarlijks een bezoekje: “met deze verhalen kunnen we de jeugd laten zien wat vrijheid wil zeggen.”

Burgemeester Philip Loots hield een korte speech, hij had het over momenten van hoop en opluchting, maar ook verlies en verdriet. Het verhaal van Miet Verhoeven en Hugo Cornelissen werd door hem aangevuld: de lichamen van de gefusilleerden werden in de nacht achterlaten voor de Nederlandse kerk. De familie Cornelissen was bij de herdenking aanwezig, net als familieleden van de beide marechaussees en vertegenwoordigers van de Nederlandse marechaussee. De zoon van Miet, Fons Cornelissen werd later burgemeester van Baarle-Hertog. Hij was bij de herdenkingsplechtigheid en zijn kleindochter juf Sandra was er met haar kinderen net als andere familieleden. De burgemeester verwelkomde ook de erewacht en de Poolse afgevaardigde. “Vrede is geen vanzelfsprekendheid, het oorlogsgeweld is dichterbij dan we denken.”

Ook hier werden bloemen gelegd, the Last Post gespeeld en het Belgisch en Nederlands volkslied.

Namen

Bij het monument voor de Nederlandse gesneuvelden, gemaakt door de Baarlese kunstenaar Thieu Doesborg, werden de namen voorgelezen van alle mensen die in Baarle omkwamen tijdens oorlog en bevrijding en dat werd gedaan door Frans Staes van het Herdenkingscomité. Na The Last Post en het Nederlands volkslied gespeeld door Sint Remi nam burgemeester Marjon de Hoon-Veelenturf het woord: “Herdenken is belangrijk om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt. Niet alleen belangrijk vandaag, maar doorlopend.” Ook zij benadrukte dat verhalen doorgegeven moeten worden, en ze drukte de aanwezigen op het hart om zelf na te denken: “wat kan ik doen om vrede te behouden?” Tot slot las zij een gedicht voor. Waarna het laatste woord was voor voorzitter Ad Jacobs van het Herdenkingscomité. Hij bedankte de vele vrijwilligers voor het helpen organiseren van deze herdenkingsplechtigheid voor de oorlogsdoden die zich inzetten en hun vaak jonge levens gaven voor onze vrijheid en van de herdenking van de bevrijding in 1944. “Tot volgend jaar!"