Tekst: Mariska van Dijk

Als het leven zijn laatste fase ingaat, draait het niet meer om behandelen of genezen, maar om nabijheid. Om rust, aandacht en kleine momenten van betekenis. Lidia Verheijen uit Baarle-Nassau weet dat als geen ander. Als vrijwilliger in de palliatieve zorg, onderdeel van de Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ), is zij er voor mensen die weten dat ze niet meer beter worden en voor hun naasten.

“Je hoeft niet altijd iets te doen,” zegt ze. “Soms is er alleen maar iemand nodig die er ís.”

Het gaat om regie en rust

De vrijwilligers van de VPTZ komen bij mensen thuis of in een zorginstelling. Dat kan vanaf het moment dat duidelijk is dat iemand niet meer behandeld kan worden. Dat is soms al een jaar voor het overlijden.

“Wij nemen geen zorgtaken over,” vertelt Lidia. “We zijn er om rust te brengen. Soms is het al helpend als een mantelzorger even boodschappen kan doen of rustig koffie kan drinken met vrienden.”

Hoe belangrijk dat is, heeft ze zelf ervaren toen haar dochter Xenia overleed aan kanker. “Je moet soms even opladen. En tegelijkertijd kost het ontzettend veel moeite om even niet bij de ander te zijn. Want je wilt niets missen als je weet dat iemand gaat overlijden.”

Ze merkt dat mensen het vaak prettig vinden als de vrijwilliger uit de eigen omgeving komt. “De meeste vrijwilligers komen uit Alphen-Chaam of Baarle-Nassau. Een vertrouwd gezicht geeft rust.”

Iedere situatie is anders

Geen enkel bezoek is hetzelfde. Soms gaat het om iemand die nog actief is, soms om iemand die zich al terugtrekt. “Je sluit aan bij wat er is,” legt Lidia uit. “Soms praten we veel, andere momenten is het stil. Je leert luisteren tussen de woorden door.”

Ze probeert lucht te brengen bij zowel de zorgvrager als de mantelzorger. “Ik durf vragen te stellen over het ziek zijn en de dood, Vragen die naasten vaak niet zo gemakkelijk stellen. Mensen houden soms dingen voor zich, omdat ze hun naasten niet willen belasten. In onze gesprekken komen die aan bod.”

De juiste klik is belangrijk

Bij de inzet van vrijwilligers wordt goed gekeken naar wie bij wie past. “Iedere vrijwilliger brengt iets eigens mee,” vertelt Lidia. “Ik werk op gevoel en gebruik spiritualiteit. Dat maakt dat ik op een natuurlijke manier met mensen over zingeving of het leven na de dood kan praten. Maar dat past niet bij iedereen. En dat hoeft ook niet.”

De coördinatoren van BredaMantelzorg letten bij elke inzet op raakvlakken en interesses. “Soms klikt het omdat iemand dezelfde achtergrond heeft of dezelfde humor deelt. Dat maakt het contact persoonlijk en echt. En dat is precies wat dit werk zo waardevol maakt.”

Het is een vorm van liefde

Lidia is van huis uit coach levensinitiatie en rouw- en stervensbegeleider. Die ervaring neemt ze mee in dit vrijwilligerswerk. Ook haar eigen verlieservaring speelt daarin mee. “Ik ben gewend om aan te voelen wat iemand nodig heeft. Er zit zoveel liefde in dit werk. Een klein ritueel of een eenvoudig gesprek kan helpend zijn. Dat raakt me iedere keer weer.”

Ze benadrukt dat de vrijwilligers goed begeleid worden. BredaMantelzorg coördineert de inzet van VPTZ-vrijwilligers in de regio Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Breda. “We krijgen training, hebben bijeenkomsten en kunnen altijd sparren met de coördinator. Dat maakt dat je dit werk met vertrouwen kunt doen.”

Tot slot zegt ze: “Mensen denken soms dat het zwaar is, maar dat is het niet. Juist omdat je iets kunt betekenen. Je bent er in een kwetsbare, maar ook heel pure fase van het leven. Dat is bijzonder om deel van uit te mogen maken.”

Wat doet een VPTZ-vrijwilliger?

Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) bieden aanwezigheid, aandacht en ondersteuning in de laatste levensfase. Zij komen overdag bij mensen thuis of in een zorginstelling, vanaf het moment dat duidelijk is dat genezing niet meer mogelijk is. Soms is dat pas kort voor het overlijden, maar het kan ook al veel eerder zijn. Er zijn daarnaast ook waakvrijwilligers, die in de stervensfase ’s nachts aanwezig zijn.

De vrijwilligers voeren geen medische of zorghandelingen uit. Hun kracht ligt in nabijheid, rust en menselijkheid. In de regio Breda, Alphen-Chaam en Baarle-Nassau wordt de inzet van VPTZ-vrijwilligers gecoördineerd door BredaMantelzorg.

Meer informatie: www.bredamantelzorg.nl/vptz en 076 750 32 00.